Biegunka i wymioty są jednymi z objawów ostrego zakażenia przewodu pokarmowego.

Biegunkę rozpoznajemy wówczas gdy dziecko oddaje więcej niż 3 stolce dziennie, które są luźne, wodniste lub zawierają śluz, krew lub ropę. Należy pamiętać o tym, że noworodek i niemowlęta karmione piersią mogą oddawać w ciągu doby kilka do kilkunastu stolców i w takich przypadkach patrzymy czy ilość oddawanych stolców nie zwiększyła się nagle lub czy nie zmienił się ich charakter i zabarwienie.

Najczęstszą przyczyną występowania ostrych biegunek u dzieci są zakażenia wirusowe a szczególnie wywołane przez rotawirusy. Zdecydowanie rzadziej przyczyną są bakterie, pierwotniaki czy pasożyty.

Wystąpieniu biegunki często towarzyszą wymioty, podwyższona temperatura i bóle brzucha. Najniebezpieczniejsze jest zachorowanie u niemowląt i małych dzieci bo dochodzić może do utraty wody i elektrolitów co prowadzi do szybkiego odwodnienia. U niemowląt wystarczy kilka godzin aby stan dziecka z dobrego przeszedł w ciężki. Skóra robi się wtedy szara, oddech się przyspiesza, zapadają się gałki oczne, zapada się ciemiączko, dziecko staje się apatyczne, mało ruchliwe. Język jest wysuszony a skóra zmniejsza swoją jędrność i sprężystość.

Dlatego podstawowym działaniem w biegunce jest nawadnianie dziecka. W domowym leczeniu należy podawać dziecku płyny w większej ilości niż zazwyczaj, żywić jak do tej pory i obserwować czy nie pojawią się objawy odwodnienia. Do nawadniania doustnego najlepiej nadają się płyny o specjalnym składzie, które można kupić w aptece – tzw. doustne płyny nawadniające bądź saszetki do rozpuszczenia w wodzie (Dicodral Liquido, Floridral, Gastrolit, Hipp ORS 200, Humana elektrolit, Orsalit i inne).Warto je trzymać na wszelki wypadek w domowej apteczce. Można też podawać do picia wodę lub słabą herbatkę. Dziecko może pić bez ograniczeń ale z zasady przyjmuje się, że dziecko poniżej 2 roku życia powinno po każdym oddaniu luźnego, wodnistego stolca wypić dodatkowo 50 do 100 ml płynu a dziecko w wieku powyżej 2 lat do 10 roku życia wypić 100 do 200 ml płynów. Nie powinno się podawać gotowych soków owocowych czy coca-coli i innych napojów gazowanych.

Jeżeli niemowlę jest karmione piersią, to niezależnie od sposobu nawadniania, przez cały okres trwania biegunki powinno się kontynuować karmienie naturalne. U niemowlęcia karmionego sztucznie mlekiem modyfikowanym można kontynuować jego podawanie co ok. 3 godziny chyba że występują cechy odwodnienia. Wówczas stosuje się tzw. przerwę wodną podając dłużej płyny doustnie lub w warunkach szpitalnych płyny dożylnie. U dzieci starszych lepiej zastosować lekką dietę, podając mniejsze porcje podawane częściej np. 6-7 razy na dobę. Jeżeli biegunce towarzyszą wymioty, płyny należy podawać często, małymi porcjami łyżeczką a czasami nawet pipetką. Obecność wymiotów nie jest przeciwwskazaniem do nawadniania doustnego.

Biegunki zwykłe nie wymagają badania bakteriologicznego stolca natomiast jeśli w stolcu stwierdza się krew, biegunka trwa dłużej niż 2 tygodnie, ma ciężki przebieg z odwodnieniem lub jeśli dochodzi do epidemii, wykonuje się posiew kału.

W leczeniu ostrej biegunki najważniejsze jest nawadnianie, antybiotyki stosuje się tylko w wybranych przypadkach. Nie zaleca się podawania dzieciom leków przeciwbiegunkowych a w szczególności leków adsorbujących toksyny bakteryjne np. węgla aktywowanego czy leków hamujących motorykę przewodu pokarmowego np. loperamidu. Można natomiast podać probiotyki.

Jeżeli wystąpią przedstawione poniżej objawy należy natychmiast skontaktować się z lekarzem:

• suchy język

• wybitnie wzmożone pragnienie

• zapadnięte gałki oczne

• rzadkie i skąpe oddawanie moczu (brak moczu lub mokrej pieluszki przez 4-6 godzin u niemowlaka, 6-8 godzin u dziecka starszego)

• chrypka aż do bezgłosu

• zaburzenia stanu świadomości ( rozdrażnienie, apatia, senność)

• liczne, wolne, „strzelające” stolce, prowadzące do dużej utraty płynów

• intensywne wymioty

• gorączka >38°C u niemowląt <3. miesiąca życia lub >39°C u dzieci starszych

• niechęć do jedzenia i picia

• obecność krwi w stolcu

• brak poprawy po domowym leczeniu

W takiej sytuacji dziecko najprawdopodobniej będzie wymagało hospitalizacji.

Najlepszym sposobem zapobiegania zakażeniom przewodu pokarmowego jest przestrzeganie elementarnych zasad higieny oraz zasad sanitarnych podczas przygotowywania jedzenia.